Een ode aan onze zorgmedewerkers

Op 12 mei is het de Dag van de Verpleging. Een dag waarop zorgverleners over heel de wereld in het zonnetje worden gezet. Sinds de uitbraak van corona is er bij veel mensen nóg meer begrip gekomen over de ongelofelijke bergen werk die verpleegkundigen verzetten. Bij HospitaalBroeders zijn we blij met de aandacht voor deze beroepsgroep, want wat een ongelofelijk doorzettingsvermogen en veerkracht is ervoor nodig om dag in, dag uit voor anderen klaar te staan. Hieronder laten we een aantal zorgprofessionals aan het woord.

'Een patiënte noemde haar kindje naar mij!'

Lovetta Kabba – Outreach Verpleegkundige Lunsar (Sierra Leone)

Lovetta Kabba is een pareltje van onze eigen Nursing School in Sierra Leone. We hebben haar zelf opgeleid. Negen jaar geleden studeerde ze daar af en ging voor ons werken. Ze is Outreach-verpleegkundige.

“Ons Outreach-werk is heel belangrijk. Mensen in de communities zijn zelf niet in staat om naar het ziekenhuis te komen. We worden echt met open armen ontvangen in die dorpen. Ik vind het fijn dat ik hen kan helpen. We maken mensen beter. En we vaccineren kinderen. Dat is heel belangrijk. We zien dat het sterftecijfer daalt. Hier krijg je echt eer van je werk.

Voorlichting is ook belangrijk. Toen vorig jaar corona kwam, hebben we veel voorlichting gegeven over het dragen van mondkapjes en het wassen van handen. De dorpsbewoners hebben veel last van de lockdowns gehad, de armoede is groter geworden.

Vaak komen er ouderen bij ons die we niet kunnen helpen. Dat vind ik erg moeilijk om te zien. Ze hebben er al een heel leven op zitten en hebben het niet gemakkelijk. De 60-plussers hier in Sierra Leone zijn vaak arm, ondervoed en uitgedroogd. Maar we hebben helaas niet de middelen om ze optimaal te helpen. Maar we doen wat we kunnen.

Het is mijn roeping om verpleegkundige te zijn. Ik ben heel blij dat ik dit kan doen. Toen ik jong was, zat mijn tante in de verpleging. Ik keek naar haar op, vond het fantastisch wat ze deed. En nu ben ik het zelf! Eén van mijn patiënten heeft haar kind naar mij vernoemd, dat maakt me blij. Ik zou tegen jonge mensen willen zeggen dat ze hun eigen pad moeten volgen, dan word je gelukkig.”

'Ik blijf vechten tegen uitsluiting van psychiatrische patiënten'

Esnath Lungu – Psychiatrisch Verpleegkundige Outreach Mzuzu (Malawi)

Esnath is al meer dan 25 jaar verpleegkundige. In eerste instantie was ze algemeen verpleegkundige, maar al vrij snel is ze zich gaan specialiseren op het gebied van geestelijke gezondheidszorg: “Ik zag dat mensen met een psychiatrische aandoening gemarginaliseerd werden, ze vielen overal buiten de boot. Ik voelde heel duidelijk de behoefte om juist deze groep te helpen.”

In de loop der jaren is er volgens Esnath veel veranderd. “In de tijd toen ik net begonnen was, waren mensen met psychiatrische aandoeningen voornamelijk mensen die over straat zwierven. Nu maken ze -met de juiste behandeling- deel uit van de maatschappij. We geven ook heel veel voorlichting aan de gemeenschappen over geestelijke gezondheidszorg, zodat de beeldvorming van de mensen erover verandert.

Het moeilijkste aan mijn werk vind ik het als mensen die behandeld worden, stoppen met hun behandeling. Dit doen ze omdat ze denken dat ze beter zijn. Maar een behandeling voor een psychiatrische ziekte is een langdurig proces. Ze vallen na het stoppen van de behandeling dan ook vaak terug. Het is een aandachtspunt dat ik altijd meeneem in mijn gesprekken met mensen.

Ik heb in de loop der jaren echt ontelbaar veel cliënten geholpen. Maar er is één iemand die me altijd bij zal blijven. Hij werd jaren geleden opgenomen in ons psychiatrisch ziekenhuis. Hij had geen huis, zwierf over straat, had geen eten en geen geld. Dankzij de behandeling gaat het nu goed met hem. Hij is een gewaardeerd lid van de maatschappij. Hij is volledig geaccepteerd en zelfs opgenomen door de gemeenschap, is getrouwd, heeft werk, heeft kinderen die naar school gaan. En het mooie is dat hij nu een van onze vrijwilligers is. Hij is niet alleen onze ambassadeur, hij is ook onze ogen en oren in de gemeenschap. Als het niet goed met iemand gaat, gaat hij in gesprek met die persoon en overlegt met onze mensen. Hij is van grote waarde voor ons werk!”

'De dagelijkse angst voor de oorlog went ook - uiteindelijk'

Yvette Enow – Verpleegkundige Kraamafdeling Batibo (Kameroen)

In West-Kameroen woedt al een paar jaar een hevige strijd tussen het leger en rebellen. Ons ziekenhuis in Batibo ligt midden in de vuurlinie. Dat heeft grote invloed op het werk van onze zorgverleners. Ook bij verpleegkundige Yvette Enow: “De oorlog maakt ons werk niet makkelijk. Veel mensen zijn weggevlucht of zijn de bush ingevlucht. De wegen zijn afgezet en dat belemmert ons Outreach-werk: we kunnen de afgelegen dorpen moeilijk bereiken. In ons ziekenhuis behandelen we zowel de Amba boys (de rebellen) als de soldaten. In het begin was ik wel bang dat er een vuurgevecht in het ziekenhuis zou komen, maar dat is gelukkig nooit gebeurd. En gek genoeg wen je aan die angst, het is nu eigenlijk normaal geworden.

Mijn grote verdriet van de afgelopen tijd had te maken met die oorlog. Broeder Linus stuurde ons tijdens de oorlog twee weken naar de hoofdstad Douala: het was te gevaarlijk geworden om ons werk te doen en hij wilde ons zo even op adem laten komen. Ik moest mijn patiënten dus even achterlaten. Toen ik in Douala was, hoorde ik dat een zwangere patiënte bevallen was, maar dat haar baby het niet gered had omdat er niemand was die haar kon helpen. Dat maakte me intens verdrietig.

Het moeilijkste van verpleegkundige zijn, vind ik als er mensen binnenkomen die ik niet kan helpen. Ik kan verdrietig zijn als mensen overlijden. Dat neem ik wel mee naar huis ja. Soms kun je er gewoon niets meer aan doen. Wat ook moeilijk is als mensen het ziekenhuis verlaten zonder dat ze zich beter voelen. Het is frustrerend als je geen oplossing kunt vinden voor een specifiek geval. Het is voor mij dan steeds de vraag ‘wat is er misgegaan?’. Ligt het aan onze kwalificaties of aan onze uitrusting of ergens anders aan? Vaak zien we dat mensen een specialist nodig hebben die wij niet hier in Batibo hebben.

Maar mijn werk geeft me ook zoveel mooie momenten. Ik ben heel blij met het werk dat ik doe. Ik ben trots op wat ik bereikt heb. Verpleegkundige worden was voor mij een droom die uitkwam. Ik zou het niet willen missen.”

'Trots dat ik kan bijdragen aan de gezondheidszorg in mijn land'

Christine K. Tarr-Attia- Nursing Director Monrovia (Liberia)

Christine is de Nursing Director in ons ziekenhuis in Monrovia, de hoofdstad van Liberia.
Met bijna 200 medewerkers is dit is een van de grootste ziekenhuizen van HospitaalBroeders. Christine is al 12 jaar verpleegkundige.

“In het begin van de corona pandemie heerste er grote angst. We zagen de grote aantallen doden in Europa en wisten niet goed hoe we erop moesten reageren. Wat hadden niet de juiste apparatuur, zoals beademingsapparaten. Mensen gingen zorgmedewerkers uit de weg. En ebola lag ons nog vers in het geheugen. Hier in Liberia was de angst voor corona zelfs nog groter dan dat die destijds was voor ebola. Want bij ebola moest je elkaar aanraken om besmet te raken, dat is bij corona niet het geval. Gelukkig is de situatie nu gekalmeerd en weten we hoe we ermee om moeten gaan.

Ik voel dat verplegen een roeping is, je hebt het of niet. Ik ben trots om verpleegkundige te zijn. Ik weet dat ik de gezondheidszorg in mijn land verder help. Ik maak vaak een groot verschil in iemands leven. Bijvoorbeeld bij tienermeisjes. Zo geven we voorlichting aan tienermeiden en jonge vrouwen in de wijken New Kru Town en Congo Town over familyplanning. We stimuleren ze om naar school gaan in plaats van op jonge leeftijd zwanger te worden. We leggen uit hoe ze zich kunnen beschermen. En het werkt, heel veel meiden en jonge vrouwen nemen hieraan deel!”

'Ik waste haar voordat ze stierf'

Doreen Ofori – (Outreach-) Verpleegkundige Amrahia (Ghana)

Doreen werkt in ons ziekenhuis in Amrahia, Ghana en is al 11 jaar verpleegkundige. “Ik wilde vroeger dolgraag verpleegkundige worden. Maar dat mocht niet van mijn moeder. Ik ging toen de opleiding tot laborante doen. Toen ik daarmee klaar was, ben ik toch verpleegkundige geworden. Het zit gewoon in me. Ik wilde hoe dan ook verpleegkundige worden. Ik vind het fijn om voor mensen te zorgen. Verplegen is echt mijn passie. Mijn roeping.

Vredig sterven
Ik vind het moeilijk om te zien als ik mensen niet kan helpen. Soms is het dan alleen nog mogelijk om te zorgen dat een patiënt zich gezien voelt in de laatste uren van zijn of haar leven. Zo herinner ik me nog een patiënte, ze was totaal verwaarloosd. Ze was niet schoon, ze had overal ontstekingen, het ging niet goed met haar. Na mijn dienst heb ik een trolley gepakt en heb ik haar uitgebreid verzorgd. Ik heb alle tijd voor haar genomen. Ik heb haar helemaal gewassen en alle wonden verzorgd. Ze was zo blij, ze bleef me maar bedanken. ’s
Ochtends hoorde ik dat ze was overleden. Mijn collega’s vertelden me dat ze het zo fijn gevonden had dat ze schoon was en helemaal verzorgd. Ze is vredig gestorven. Dat is het mooie aan dit vak. Soms kun je iemand niet meer beter maken, maar er wel voor zorgen dat ze vredig overlijden. 

Kijken naar de mens
Als verpleegkundige leg je een eed af dat je zieke mensen helpt ongeacht hun achtergrond. Op een dag werd er een jongeman binnen gebracht met schietwonden. Echt nog jong. Hij had een overval gepleegd maar de mensen gingen achter hem aan en hij werd beschoten. Hij kwam zwaargewond het ziekenhuis binnen en ik dacht: ‘jee, je bent nog zo jong, jij kunt nog veranderen’. Ik heb hem uitgebreid gewassen en zijn wonden verzorgd. Mensen vroegen aan mij hoe ik dat kon doen, hij was immers een crimineel. Maar voor mij is hij geen crimineel. Dat is iets tussen de politie en hem. Ik zie alleen de mens. Dat is de kern van
de eed die we afleggen.

Ik ben blij dat we dit kunnen doen
Ik ben trots dat ik in deze moeilijke tijd kan helpen. Door corona hebben de bewoners van arme wijken het zwaar. Ze zijn hun baan kwijtgeraakt en leven in grote armoede. Met onze gratis zorg helpen we ze. We leggen huisbezoeken af en geven voorlichting en medische hulp. Dat voelt heel waardevol. Ik ben blij dat we dit kunnen doen!”

'Zij kunnen zoveel met zo weinig'

Nederlandse verpleegkundige Aletta over haar collega's in Afrika
Aletta van Egmond – Verpleegkundige Trauma Chirurgie Amsterdam UMC

“Ik ben al 12 jaar donateur van HospitaalBroeders. Het werk van HospitaalBroeders sprak me aan omdat het zo kleinschalig is. Ik ben wel eens in een kliniek in Sierra Leone geweest. En dan ben ik diep onder de indruk wat die mensen met niets kunnen.”

Aletta is al veertig jaar verpleegkundige, ze werkt in het Amsterdam UMC. We vroegen haar of ze raakvlakken en verschillen ziet tussen haar werk in Nederland en dat van haar Afrikaanse collega's.

“Eén raakvlak is absoluut de behoefte om zorg te verlenen en de bezieling waarmee gewerkt wordt. Die herken ik nog van vroeger. De professionaliseringsslag in de zorg heeft er in Nederland voor gezorgd dat alles zo procesmatig gestuurd is tegenwoordig. Zonder computer kan ik niet eens meer functioneren. En daarbij is alles tegenwoordig vastgelegd in protocollen en procedures en dat is wel functioneel, maar het haalt ook wat weg. Nu vul ik gegevens in de computer en dan komt er een conclusie uit. Veertig jaar geleden moesten we alles zelf bedenken en dat doen de collega's in Afrika nu ook nog. Het is een raakvlak en tegelijkertijd een verschil. Het is iets dat ik in zekere zin wel mis. Ik zie het terug in de verhalen van jullie medewerkers. Die mensen zijn geen verpleegkundigen met een specialisatie op het gebied van trauma maar zijn verpleegkundigen die en-passant ook nog een baby’tje ter wereld brengen.”

Over haar werk vertelt ze: “Ik werk zelf niet op een covid-afdeling. Dus in die zin heb ik er niet veel mee te maken. Maar ik draai wel extra diensten zodat mijn collega’s wel op de covid-afdeling kunnen werken. De afbraak van de collega’s, dat vind ik heel moeilijk om te zien. We hebben ook minder operationele bedden. De uitgestelde zorg levert veel problemen op. Mensen vergaan van de pijn, maar moeten dan wachten op de operatie. Dat vind ik heel wrang. 

Het mooiste aan mijn werk is als ik problemen een positieve draai heb kunnen geven. Bijvoorbeeld als ik aan het einde van mijn dienst naar huis ga en iemand heeft minder pijn dan aan het begin van de dienst. Of als iemand een ernstige nabloeding heeft en het is gestopt tegen de tijd dat ik naar huis ga. Kabbelende diensten met veel patiëntencontact zijn trouwens ook leuk. Binnen traumachirurgie liggen regelmatig multitrauma patiënten, bijvoorbeeld door een ongeluk. Dan is het nog wel eens moeilijk om er een positieve draai aan te geven. Maar het is dan ook weer fantastisch om mensen weer beter te zien. Soms verlaten die mensen de afdeling in een rolstoel en twee maanden later melden ze zich weer lopend op de afdeling om te laten zien wat er van ze geworden is. Onverwacht herstel, dat zijn opstekers dat je denkt: ‘hier doe ik het voor’.”

Tekort aan zorgpersoneel

Verpleegkundigen zijn bijzondere mensen. Met tomeloze inzet en veel mededogen helpen zij hun patiënten. En altijd met een ongelofelijke passie voor hun vak. Dat weten we bij HospitaalBroeders maar al te goed. Want zorgmedewerkers zijn het goud van onze organisatie. Zonder hen kunnen we niets betekenen in onze negentien ziekenhuizen. En wij weten dat ook, omdat we ze zélf opleiden. Bijvoorbeeld in Sierra Leone.

In Sierra Leone is er maar één verpleegkundige per 3.000 inwoners. Ter vergelijking: in Nederland zijn dit er 25! En dat terwijl de bevolking van Sierra Leone veel gezondheidsproblemen heeft door armoede en slechte leefomstandigheden. De kindersterfte onder de vijf jaar is er zelfs één van de hoogste ter wereld. Goede gezondheidszorg is dus heel hard nodig.

Daarom hebben we in 2009 een Nursing School gebouwd in de stad Lunsar. We leiden talentvolle jongeren tijdens een driejarige opleiding op tot gediplomeerde verpleegkundigen. Op die manier dragen we een steentje bij aan het verbeteren van de gezondheidszorg in Sierra Leone én helpen we jongeren aan een vaste baan en zo een beter toekomstperspectief.

Bijdrage aan studiebeursprogramma

In de afgelopen jaren hebben we meer dan 100 ambitieuze studenten een studiebeurs gegeven (van € 462 per jaar) zodat zij konden studeren aan de Nursing School. Om het ernstige tekort aan zorgpersoneel in Sierra Leone terug te dringen, willen we heel graag meer verpleegkundigen opleiden. Help jij mee? Elke bijdrage is enorm welkom! Heel hartelijk dank alvast.